У рэдакцыю прыйшоў ліст з просьбай высветліць гісторыю фотаздымка, зробленага карэспандэнтамі БЕЛТА В. Лупейка і А. Гарэльчыкам у ліпені далёкага 1955 года. На ім — дзве супрацоўніцы Браслаўскага рыбзавода ўпакоўваюць вэнджанага вугра. Аўтар гэтых радкоў паказаў здымак былому дырэктару прадпрыемства Людміле Гаран. Працэс пошуку ісціны пераўтварыўся ў маленькае, але вельмі цікавае даследаванне, бо жанчына прыйшла на завод толькі праз 11 гадоў пасля “нараджэння” здымка. На шчасце, многія з тагачасных супрацоўнікаў рыбгаса яшчэ памятаюць залатыя гады прадпрыемства і людзей, якія працавалі на ім амаль 60 гадоў таму назад. Так здарылася, што большасць са сведкаў тых часоў цяпер жывуць на адной вуліцы. Ці трэба казаць, што яна носіць назву Рыбгасная? І агульныя намаганні далі станоўчы вынік: пасля шэрагу сустрэч і гутарак з ветэранамі рыбаперапрацоўчай справы стала магчымым дакладна адказаць да пытанне, хто на тым фотаздымку. Гэта інжынер-тэхнолаг вандлярнага цэха Ганна Кабанава (злева) і вяндлярка Алена Восіпава. Што яны трымаюць у руках, безумоўна, тлумачыць не трэба.
Згадзіцеся, вугар заўсёды быў своеасаблівым сімвалам Браслаўшчыны і яе азёр. А калі яшчэ і вэнджаны, то і ўдвая. Зараз гэта рыба – дэфіцыт, аднак так было не заўсёды. Яшчэ 30 — 40 гадоў таму назад яе ўловы складалі па 300-400 кілаграмаў у дзень, а часам нават і больш. Але нават пры гэтым вугар заставаўся адносна дарагім далікатэсам.
Як успамінае Людміла Гаран, вугар гарачага вэнджання быў фірменным прадуктам прадпрыемства, доўга заставаўся яго тварам і гонарам. Таму да яго вытворчасці падыходзілі адказна. Перапрацоўваліся толькі буйныя асобіны: тых, што былі карацейшымі за 60 сантыметраў, рыбакі павінны былі адпускаць у вадаём. Астатнія па сваіх памерах часта нагадвалі чалавечую руку.
Змеепадобную рыбу чысцілі, старанна мылі і салілі, пасля чаго нанізвалі на шомпалы і вешалі ў вандлярную печ. Апошнюю спачатку цеплілі дровамі, каб дасягнуць тэмпературы, крыху большай за 100 градусаў, – так вугар праварваўся. Пасля полымя засыпалі пілавіннем, якое паступова тлела, насычаючы рыбу непаўторным смакам і водарам. На гэты працэс патрабавалася ад трох да чатырох гадзін, пасля чаго ўжо гатовы прадукт астываў натуральным шляхам і, абгорнуты ў паперу, ўпакоўваўся ў драўняныя скрыні. Заўважце, мінімум дабавак і маніпуляцый – толькі натуральнасць.
Галоўным спажыўцом быў Мінск – туды накіроўвалася большая частка прадукцыі вандлярнага цэха. Адпраўлялі рыбу таксама ў Віцебск і больш дробныя гарады. Незалежна ад месца прызначэння вугар заўсёды заставаўся смачным і сакавітым. А яго непаўторны водар і цяпер паматаюць усе, каму хоць аднойчы давялося паспрабаваць браслаўскі далікатэс.
Вячаслаў Каладынскі.
