Інтэрв’ю

Люди

«

Веру ў яго Вялікасць выпадак «, — менавіта з такога прызнання пачалася наша гутарка з доктарам педагагічных навук, прафесарам, сапраўдным членам Міжнароднай акадэміі педагагічнага адукацыі, ганаровым работнікам вышэйшай прафесійнай адукацыі Расійскай Федэрацыі Уладзімірам Шыршову. Пералічваць яго шматлікія рэгаліі можна і далей. Аднак мяне больш за ўсё цікавіла, як і чаму чалавек з далёкага Урала апынуўся на Браслаўшчыне, якім чынам яго лёс звязаны з нашым краем.
— У вашыя месцы мы з сям’ёй прыехалі адразу пасля заканчэння вайны. Майго бацькі Дзмітрыя Аляксандравіча прызначылі на пасаду старшыні райвыканкама. Я нярэдка задавалася пытаннем, чым заслужыў бацька такі давер?
Пасля заканчэння царкоўна-прыходскай школы, калі прыйшла савецкая ўлада, ён уступіў у камсамол. Быў пісьменным і актыўным чалавекам. Пазней скончыў курсы дырэктараў МТС, і зноў жа праявіў сябе не толькі як добры арганізатар, але і гаспадарнік. У 1940-ым годзе прайшоў курсы ваеннай падрыхтоўкі, на працягу ўсёй вайны працаваў у тыле. Менавіта такую ролю яму прызначыла партыя на той час. Па жыцці гэта быў чалавек вельмі адказны і сур’ёзны.

— Уладзімір Дзмітрыевіч, а якія эпізоды з дзяцінства захавала ваша памяць, звязаныя менавіта з Браслаўшчыны?

— Такіх эпізодаў нямала. Тут я пайшоў у чацвёрты клас. Найбольш чамусьці мне запомніліся ўрокі французскага мовы, магчыма, (усміхаецца), таму, што больш ён мне ніколі ў жыцці не спатрэбіўся. У школе ў мяне праявіліся акцёрскія здольнасці. Я з вялікім задавальненнем хадзіў у драматычны гурток, і ў спектаклях мне прапаноўвалі гуляць ролі афіцэраў. Я пачаў чытаць са сцэны вершы. У Браславе я скончыў шосты клас. Затым бацьку перавялі на працу ў Дзісенскі раён, дзе ён узначаліў адзін з калгасаў, які спецыялізаваўся на свінагадоўлі.
Жылі мы з сям’ёй у Браславе ў доме, дзе зараз размяшчаецца тэрытарыяльны цэнтр сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва.
А яшчэ на ўсё жыццё запомніў, як аднойчы мае аднагодкі спрабавалі навучыць мяне паліць, сілай запіхвалі ў рот цыгарэту. Рабіць гэтага я так і не навучыўся, а пасля таго жахлівага выпадку ніколі наогул не ўзяў цыгарэту ў рукі.

— Раскажыце, калі ласка, як складвалася ваша лёс пасля заканчэння школы?

— Тут ўмяшаўся яго вялікасць выпадак. Я збіраўся паступаць у марскую вучэльню ў Рыгу, аднак, калі прынёс дакументы, а атэстат ў мяне быў без троек, мне ў ваенкамаце прапанавалі паступаць у вышэйшую ваенна-марское вучылішча ў Калінінградзе. Так я і зрабіў.
Кожны год на працягу ўсяго лета пасля сесіі праходзіў стажыроўку на караблях. Плаваў у 2 акіянах і 5 морах.
А пастаянную службу праходзіў у Крондштате спецыялістам па карабельнай артылерыі. Там ажаніўся на цудоўнай дзяўчыне, з якой душа ў душу мы пражылі 53 гады.
Праўда, у 60-я гады Мікіта Хрушчоў пачаў скарачаць войска і флот. І мяне тады накіравалі ў ракетна-стратэгічныя войскі пад Балагое. Праслужыў я там 11 гадоў. Аднак той час пакінула прыкметны след у маім жыцці.
Там я вельмі добра самастойна вывучыў нямецкую мову. На дзяжурстве часу для самаадукацыі было ўдосталь. Атрымліваў па абанеменце шмат кніг з розных бібліятэк па педагогіцы і псіхалогіі і штудзіраваў іх. Ужо тады разумеў, што ўзрост ваеннай службы не такі і доўгі, давядзецца мяняць кваліфікацыю.
Тады ж я пачаў пісаць дысертацыю, пазней здаў кандыдацкія экзамены.
Аднойчы падчас адпачынку паехалі з Верачка ў Маскву, а адзін мой калега параіў патэлефанаваць там свайму знаёмаму прафесару. І зноў жа выпадковасць дапамагла мне стаць выкладчыкам ваеннай педагогікі і псіхалогіі Свярдлоўскага танкава-артылерыйскага палітычнага вучылішча.
Я прысвяціў службе ў арміі 30 гадоў, узнагароджаны 12 медалямі, а пасля звальнення змяніў накіраванасць сваёй навуковай дзейнасці.

— У які бок?

— Сваю першую дысертацыю я абараняў у Чэлябінску, стаў кандыдатам педагагічных навук. А пазней напісаў і абараніў доктарскую на тэму «Педагагічная камунікацыя». І вось да гэтага часу, а мне, скажу па сакрэце, зусім нядаўна споўнілася 78 гадоў, я не проста жыву, а працую і вяду досыць актыўны лад жыцця.

— Уладзімір Дзмітрыевіч, я з цяжкасцю ўяўляю, для колькіх студэнтаў, аспірантаў вы сёння з’яўляецеся прыкладам для пераймання, колькім дапамаглі …

— Па тэме маёй дысертацыі і пад маім асабістым кіраўніцтвам абараніліся 14 кандыдатаў навук, для 37 суіскальнікаў вучонай ступені я выступаў апанентам. З’яўляюся старшынёй выпускны кваліфікацыйнай камісіі пры Уральскай дзяржаўным педагагічным універсітэце, дзе выкладаю да гэтага часу тэорыю і гісторыю сацыяльнай працы. Апублікаваныя ў розных выданнях больш за 250 розных маіх артыкулаў, кніг, манаграфій ў Расіі, Германіі, Аўстраліі, на Украіне.
Дапамог вельмі многім людзям у жыцці і чуў неаднаразова самыя цёплыя і шчырыя словы падзякі ад іх.
І сёння без студэнтаў маё жыццё, напэўна, было б аднастайнай і сумнай. Я з задавальненнем назіраю за іх ростам, узначальваю журы студэнцкіх канферэнцый, алімпіяд. І такая мая творчая актыўнасць дапамагае не толькі ім, а і мне, таму што я адчуваю сябе маладым, шчаслівым і запатрабаваным.

— Напрыканцы хацелася б даведацца, што паслужыла падставай для таго, што праз 65 год вы ўсё ж вырашылі прыехаць на Браслаўшчыну? Настальгія ці нешта іншае?

— Адназначна сказаць цяжка. Вядома ж, хацелася ўбачыць, якім стаў горад. Я прыемна здзіўлены яго прыгажосцю і дагледжанасцю, адкрытасцю і гасціннасцю браслаўчан. Але, магчыма, я б не апынуўся тут, калі б не адзін шчаслівы выпадак.
Мы з сям’ёй вельмі любім падарожнічаць. І вось у мінулым годзе мы адправіліся ў круіз на параходзе. І тут я пачуў сярод пасажыраў беларускі гаворку. Сэрца маё ўздрыгнула. Падышоў да чалавека, а ён, не паверыце, быў браславчанин — Іван Касьяненка. Мы разгаварыліся. І гэтая сустрэча настолькі глыбока запала мне ў душу, што я жыў да гэтага часу ўспамінамі пра яе.
У горад майго дзяцінства мы прыехалі з сынам Сяргеем. Ён у сваім жыцці пайшоў па маіх слядах. Даслужыўся да палкоўніка марской пяхоты, а калі звольніўся ў запас, заняўся таксама навуковай дзейнасцю. Абараніў ступень кандыдата педагагічных навук, дацэнт, працуе ў медыцынскім каледжы ў Екацярынбургу.
Сяргей таксама застаўся ў захапленні ад усяго, што ўбачыў, ад людзей, з якімі нам давялося сустрэцца.
Я жадаю Браславу далейшага росквіту, а браслаўчане — любіць і шанаваць гэты непаўторны край.

Зинаида Полулех.